Reizner és műve | 1. kötet | 2. kötet | 3. kötet | 4. kötet | keresés
|
291 1717. júl. 1. Szeged. Szeged város tanácsa tiltakozik Comet József kamarai igazgatónak a hatósági jogokba való beavatkozása ellen, intvén őt, hogy a közterhek kirovási aránya miatt nyughatatlankodó egyes lakosokat ne pártfogolja. Perillustris domine, nobis obsequissime colendissime! Salutem servitiorum nostrorum comendationem paratissimam. Még eddig az úr tisztiben magunkat nem avattuk; nem akarjuk, nem is kívánjuk magunkat magistratualis tisztünkben, hivatalunkban, hogy más által dirigáltassunk; vagyon törvényünk, privilégiumunk, amely szerint más nemes városok módjára hitünk szerint dolgainkban eljárunk. Ami a serházakat illeti, jól tudja az úr azt, hogy beneficium communitatis, non privatorum civium; magát az úr minapában praesentált ő Fölsége parancsolatjábul informálltathatja, mindazonáltal pro hoc anno, mivel a szaladot megcsináltatta, folytathatják, de nem az 30 forintért, hanem száz tallérért; más városban, ha kinek-kinek megengedtetnék sörfőzésnek beneficiuma, az 500 tallérokat is jó szívvel megadnának az városnak, de privilégiumok értelme ellen meg nem engedhetik, gondolnánk amidőn két-háromezer forintot esztendő által maguknak (tulajdon város benefíciumjából) hasznot fordíthatnak, abbul száz tallért könnyen megadhatnak a szegény városnak. A korcsmárosokkal is amenynyiben megalkudhatunk, kit taxáért, kit pedig árendáért, nemes város nyomorúságos terheinek sublevatiójára, nem más oeconomiára fordíttatik. Azért magistratualis tisztünk hozván magával, ki micsoda beneficiummal él városban, attul a beneficiumtul, kitül többet, kitül kevesebbet, ex aequo praetendáljunk. Bár szánakodna a szegény purgerségeken az úr, de nincsen szánakodás, mivel a maguk tulajdon jussát, melyet ő Fölsége kegyelmes urunk az felséges Camarával vissza adott, nagy kárunkkal és praejudiciumunkkal, félre tévén és contemnálván ő Fölségének kegyelmés parancsolatját, az úr tartóztatja, azzal szegény városunknak nem kicsiny költséget készakarva szerezvén, az mindenható Isten előtt számot adjon az úr, ki bennünket igaz jussunknak, privilégiumunk szerint járandó jövedelmünknek megtartóztatásával ennyi időtül fogva vexálni nem szánakozik; azzal a mi városunk, benne levő communitás nem szokott meghalni, mindenkor ő Fölsége és az ország szolgalatjára megmarad és él. Azért is mindaddig meg nem nyugszik, miglen törvényes és privilegialis igazságában plenarie magát be nem helyezteti, — de az emberek mind elmúlnak. Ha mi magistratualis functiónkban el nem járunk debito tempore, vizsgáltassa meg ő Fölsége, mint földesúr maga koronái jószágában comissariusa által; és ha az úrnak azt a hatalmat adja, 292 hogy comissariusunk legyen, akkor méltóztasson elkövetni és rendelésünket perturbálni. De most csak protectióját kívánnánk; az ilyen dolgokbul esnek és következnek az confusiók és maga ad az úr okot, amidőn a város magát rendben kívánná, akarná venni. Némely nyughatatlan és refractarius civisek maguk hasznát inkább, hogysem a közönséges jót kívánván, confugiálnak az úrhoz; alkalmatlan vádolásokat (inaudito magistratu) jobban meghallgatja az ő nyughatatlan hamisságukat, hogysem városi rendelésünket ex officio manuteneálná és azzal nekiek jó szót, szarvat adván, magistratualis dispositionktul keveset akarván hallgatni, independensek és inobediensek efficáltatnak, amint ennek előtte 8 esztendővel némely nyughatatlan seditiosus civisek iránt eleven példánk. Mi amit magistratualiter el szoktunk követni városunk dolgainkban, magistratualiter kívánunk is dolgaink folytatásában megfelelni; örömest informáltatnánk, micsoda város leginkább is, ahol sedes camerae vagyon, Pozsonyban, Budán és Kassán, cameraticus urak városi dolgaik directiójában (cum manifesto magistratu despectu) kivannak magukat ingerálni ? amint itten szemlátomást igyekszik az úr elkövetni. Hiszen vagyon mi nekünk lelkiismeretünk, hogy bizony senkit ultra proportionem meg nem terhelünk, sőt mindenkor azon vagyon igyekezetünk, hogy a szegény városbelieket minden nyomoruságaiban, terheiben könnyebbítsük. Bár az olyan szegény városbelieken szánakodás lenne, kik szénájokban, szőlejükben, gabonájukban, forspontozásukban és egyéb jószágukban károsíttatnak, hogysem olyanokon, az kik ilyen városi jövedelmeket bővebben vesznek. Annak okáért megkövetvén az urat, legkissebben magistratualis authoritásunk által teendő rendeléseinktől nem recedálhatunk, sőt inkább is cum protestatione interposita, ő Felsége contemnált parancsolatjának cum restituendorum iurium plenaria effectuatióját tovább is az úrtul kívánjuk (az nem interveniálván) scripto akaratját iránta alázatosan elvárjuk. A ház iránt adott cessionalis levele nálunk vagyon, már az úrral meg is alkudtunk az kívánt 300 forintokért, melyeket letenni mindenkor készek vagyunk, ámbár valaki más megvette volna is, jure proemptionis városunk megtartóztathatja városunk mostani szükségére; azonban nem esnék dicséretesen egyszer odaadni, máskor visszavenni, mindazonáltal nem tudjuk micsoda gyönyörűségére ezen divexationk is eshetik az úrnak, sed his quoque Deus dabit bonum finem, bizony soha nem engedtetik mint ő Fölsége maga peculiumja ily törvénytelenül prolibata rongáltatni; mert ámbár szűrben, kalikóban járunk is, azzal nem vagyunk parasztok, hanem mint privilegiatus városi polgároknak és lakosoknak, valakik ezen városi territóriumunkat magistratualis iurisdictionk mellett lakják, ismerjük magunkat és mindenekben úgy kívánunk városi authoritásunkban élni, mint más nemes városok hasonló privilégiumunk, szabadságunk hozván úgy magával. Caeterum peril- 293 lustrem dominationem vestram diu feliciter valere cupientes perseverantes. Dátum ex senatu Szegediensi, die 1. julii 1717. Eiusdem perillustris dominationis vestrae servitores obligatissimi N. judex et senatus liberae ac regiae civitatis Szegediensis. Kívül: Perillustri domino Josepho Cometh, sacratissimae caesareae regiaeque maiestatis camerali praefecto et tricesimatori Szegediensi, dominó nobis gratioso collendissimo Szegedini. Eredetije Szeged v. levéltárában, 1717. évi lajstromozatlan iratok közt. 1717. decz. 9. Bécs. Károly király a kunoktól háborgatott szegedieknek a kun puszták békességes használatában leendő védelmezését elrendeli. Carolus VI. Dei gratia electus Romanorum imperator semper augustus ac Germaniae, Hispaniarum, Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae. Croatiae, Sclavoniaeque etc. rex; archidux Austriae; dux Burgundiáé, Brabantiae, Styriae, Carinthiae. Carnioliae; marchio Moraviae; comes Habspurgi, Tyrolis et Göritiae etc. Fidelibus nostris universis et singulis, signanter vero spectabilibus ac magnificis comitibus: Nicolao Pálffy ab Erdőd, praedicti regni nostri Hungariae palatino, iudici Cumanorum, aurei velleris equiti et locumtenenti nostro regio; Stephano item Koháry de Csábrágh, iudici curiae nostrae regiae; ac Joanni Pálffy a praedicta Erdőd, antelatorum regnorum nostrorum Dalmaitae, Croatiae et Sclavonaie bano; Sigismundo Csáky de Keresztszegh, perpetuo terrae Scepusiensis, tavernicorum nostrorum regalium magistro, intimisque consiliariis nostris; magnifico praeterea Joanni Horváth Simonchich, personalis praesentiae nostrae regiae in iudicis locumtenenti, ac similiter consiliario nostro; eorundemque vicos gerentibus magistris protonotarys et tabulae nostrae regiae iudiciariae assessoribus; non secus comitatuum quorumcunque supremis et vicecomitibus, judlium et jurassoribus, ipsisque universitatibus; sed et liberarum ac regiarum civitatum nostrarum, aliorumque privilegiatorum oppidorum ac locorum magistratibus; cunctis denique alys quibuscunque iudicibus et iustitiariis praedicti regni nostri Hungariae ecclesiasticis videlicet et saecularibus, ubivis constitutis et existentibus praesentes nostras visuris, salutem et gratiam. Demisse repraesentatum extitit maiestati nostrae, nominibus et in personis fidelium aeque nostrorum prudentum ac circumspectorum iudicis, senatorum, ac iuratorum civium totiusque communitatis liberae ac regiae civitatis nostrae Szegediensis, qualiter vigore benignarum regiarum concessionum ac privilegiorum, quemadmodum praedecessores ipsorum cives, utpote Szegedienses a tribus et ultra saeculis, adeoque exponentes, in nonnullorum desertorum praediorum cumanicalium 294 praefatae civitati advicinantium, continuo et cum ipsis cumanis communi usu inperturbate hactenus praefuissent, pacificamque conpossessionem habuissent et libere exercuissent, nescitur nihilominus quibus ex motivis et respectibus, recenter duntaxat per nonnullos cumanos, praesertim vero eorundem officiales contra sensum et tenorem dictorum regiorum privilegiorum et immemorabilem pacificumque et imperturbatum usum, extra omnem iuris processum, adeoque via solummodo facti, ab eiusmodi desertorum praediorum cousu et compossessione inhiberentur, et sub comminatione abvagiandorum pecorum ibidem reperibilium, inferendorumque etiam aliorum damnorum potentiore arcerentur. Unde merito verentur, ne quo casu vi et potentia mediante, non solum praemissas comminationes cum irreparabili damno experiri, verum in antiquis et continuo usu roboratis regiis etiam concessionibus ac privilegiis, praeter omne ius et aequum periclitari, peculiumque nostrum regium per hoc subsistendi medys destitui debeant. Cum tamen nemo nobilium extra legalem iuris viam, nedum de longi temporis pacifica possessione, sed nec violenta post unius anni evolutionem simpliciter excludi possit: supplicatum itaque extitit maiestati nostrae nominibus et in personis mentionatorum exponentium debita cum instantia humillime, quatenus iisdem in praemissis de oportuno et condigno protectionis remedio clementer providere, ac penes benignas regias eatenus concessiones et privilegia ipsos manutenere, tuitionemque et defensionem is praedeclaratorum desertorum praediorum cumanicalium privilegialiter eidem civitati concesso, communi cum ipsis civitatis usu et compossessione, contra universos violentos, et iuris viam praeter omnem eorundem impetitores et turbatores, vice et in persona nostra regia vobis committere et mandare dignaremur. Quorum nos humillima iustaque et aequitati consona petitioné ac instantia regia benignitate clementer exaudita et admissa, cum et alias ex regalis dignitatis et supremae authoritatis nostrae munere, ad mentem etiam regni legum, universos fideles nostros status et ordines, et inter eosdem liberas ac regias civitates, velut peculia regia, in eorundem quibusvis libertatibus, praerogativis et privilegiis iustisque et legitimis possessionibus conservare et manutenere cupiamus; sed et nemo nobilium extra legalem iuris viam de quorumvis bonorum pacifica possessione, imo nec violenta post annualem revolutionem via facti excludi possit; sed nec ulli nulla postulat iustitia semet vindicandi facultas admittetur: magistratus etiam civiles velut peculiorum duntaxat regiorum administratores et moderatores, prout in damnum et praeiudicium ipsorum peculiorum a regiis indultis, concessionibus et privilegiis simpliciter recedere nequirent, ita regiam nostram velut domini ipsorum terrestris manutentionem implorare vi obligationis suae tenentur: memoratos querulantes et exponentes in regiam nostram recepimus protectionem et 295 tutelam specialem, viceque et in persona nostra, vestrae, quorum supra duximus committendos esse tuitioni. Quocirca vobis et vestrum singulis harum serie firmiter praecipientes committimus et mandamus, quatenus acceptis praesentibus et rebus sicut praefertur stantibus dum et quandocunque et quotiescunque per praenotatos exponentes, aut nomine eorundem requisiti fueritis, aut alter vestrum requisitus fuerit, eosdem tum in personis, tum etiam rebus et bonis ipsorum quibuslibet mobilibus et immobilibus, contra violentos et illegitimos, ac iuris viam praeter omnem ratione et praetextu praedeclaratorum praediorum cumanicalium cousus et compossessionis iisdem privilegialiter competentis impetitores, turbatores et damnificatores, signanter vero ipsos cumanos, aut eorum officiales tueri, protegere et defendere modis omnibus debeatis et teneamini authoritate nostra regia hoc in passu vobis plenarie concessa et attributa, iureque et iustitia mediante. Secus non facturi. Praesentibus perlectis, exhibenti restitutis. Datum in civitate nostra Vienna Austriae, die nona mensi decembris, anno Domini millesimo septingentesimo decimo septimo; regnorum nostrorum Romani septimo; Hispaniarum decimo quinto; Hungariae vero Bohemiae et reliquorum anno similiter septimo. Carolus mp. Comes Nicolaus Illésházy mp. Ladislaus Hunyady mp. (P. H.) Kívül bemutatási és kihirdetési záradékok: 1717. decz. 16-án gr. Pálffy Miklós. 1718. jan. 10-én gr. Koháry István. 1718. nov. 9-én Heves vm. közönsége. Eredetije Szeged v. közig. levéltárában, egykorú másolata az 1718. évi tanácsi jegyzőkönyv 47. lapján. 1718. aug. 29. A tiszai rácz határőrség kötelékéből elbocsájtott szegedi hajdúk és huszárok névjegyzéke. Bey der Hussarn Erste Compagnion. Corporall: Andreas Horvát. Hussarn: Sava Vitlof. Velli Gábriel Jukim. Becsacs Pall. Illia Egretz. Jurka Hegedisch. Martin Serowitz. Peter Pranko. Osztoja Schivaillia. Nicola Vutschika. Jovan Bugerin. Szavo Calaischin. Hussarn 2-te Compagn. Wachtmeister: Bokor Misko. Hussarn: Jurko Kassabin. Orvat Göetze. Nagi Georg. Nagi István. Kartosch Janosch. Katey Misko. Erdelly Görge. Messaros Imbre. Komm Joseph. Danie Lerencz. Barkani István. Varka Janosch. Puskas Imre. Almasi Lucas. Rosa Ferencz. Harux Salasy. (Árokszállási). Bakatzh Janos. Sas Marton. Strapko 296 Andras. Scharadi Joska. Sambur Istvan. Jussim Sentiamin. Stanko Mejarab. Jurko Turtschia. Husarn 3-te Compagn. Wachmeister: Michal Diak. Corporall: Gelier Mihal. Schya Palint. Husarn: Pabarczi Görgel. Csoka Janos. Tapey Gábor. Pap Janosch. Tekán Ferencz. Deák Mathias. Deak István. Peretz János. Lippey Mihály. Borbula Janosch. Szegedi Andrasch. Huszta Mihal. Gondus Dani. Hallaschi Görgel. Konia Janosch. Dava Matthias. Petri Peter. Szabo Janosch Veida Miháll. Petschy Istok. Fagos Pall. Ver Michall. Seitsch Peter. Korum Janosch. Kisch Andrasch. Kellemen Martzi. Nemet Philip. Orvat Görg. Nagi Thomas, Pallok Görg. Szaki András. Orbán Misko. Juri Istok. Goska Istvan. Heyduken Erste Compagn. Heyduk: Stephan Turritz. Nicol. Kovachich. Matti Szismathia. Marian Szerbezia. Raz Padomir. Glaja Janko. Marko Todoroff. Racz Schivan. Ivan Schurzia. Pavo Toturlith. Gruja Gallimar. Simon Lovoshaz. Heyduken Zweyte Compagn. Corporall: Jovan Turtschia. Heyduk: Myllin Szanadacz. Nicola Sekeresch. Millos Szemedimecz. Jovan Pokman. Stojan Pusassia. Stanko Makovatz. Stanko Szungradatz. Osztoja Martonoschanin. Rodovich Petrich. Juro Tchlaschanin. Marco Philippovicz. Veida Istok. Juro Pugarin. Demitter Kanischanin. Stanko Ketzkemetasch. Summa der Hussarn und Heyduken 102. Köpfe. Eredetije Szegőd v. levéltárában 1718. évi lajstromozatlan iratok közt. 1718. aug. 30. A tiszai rácz határőrség Szegeden állomásozó huszár és hajdú századainak névjegyzéke. Conscription - - in Szegedin in Dienste verbleibende stehende National Militz sub dato 29. et 30. aug. 1718. Husaren. Erste Compagnie. Oberstwachmeister: Waso
Welki. Dient 25 Jahre. Hat seinen Bruder zu hülfe. Sein Haus in der
Ballanka. 297 Vice Hadnack: Szoatim
Szalma, Dient 30 Jahre. Ohne Felder und ohne Haus. 298
299 Husaren: Jovicza Colianzky.
Dient 17 Jahre. Ein Bruder. Ein Haus in der Ballanka. 300 Husaren: Radoiko Oroszlamoschain.
Dient 15 Jahre. Ohne Felder ohne Haus. Sa: 85 Köpfe, 36 Felder, 61 Hauser. 2-te Compagnie. Husaren Capitain: Kolup.
Dient 30 Jahre. 1 Sohn. Ohne Haus. 301 Wachtmeister : Messarus
Miska. Dient 7 Jahre. Ohne Felder. Haus in Oberwarosch. 302 Husaren: Nestio Bekaschanin.
Dient 12 Jahre. Ohne Felder, ohne Haus. 303 Husaren: Barbier Ferentz.
Dient 8 Jahre. 1 Inwohner, ein Haus in Oberwarosch. Sá effective 63 Köpfe 27 Felder, 51 Haus. Husaren 3-te Compag. Hadnock: Rosa Istwan.
Dient 8 Jahre. Ein Haus in Oberwarosch. 304 Husaren: Baracki Peter.
Dient 10 Jahre. Haus in Oberwarosch. 305 Husaren: Wittzock Andrasch.
Dient 7 Jahre. Haus in Oberwarosch. Summa 46 Köpfe 16 Felder, 43 Hauser. Heyducken Erste Compagnie. Hadnack : Lodosch Janosch.
Dient 33 Jahre. Haus in Ballanka. 306 Heyducken: Anthony Reteiszarj.
Dient 5 Jahre. Haus in Oberwarosch. 307 Heyducken: Sztipan Vetrovitz.
Dient 3 Jahre. Haus in Oberwarosch. Sa 51 Köpfe. 13 Felder. 46 Hauser. Heyducken 2-te Compag. Hadnack: Janschika Radoszavlivicz.
Dient 32 Jahre. 1 Sohn, Haus in Ballanka. 308
309 Heyducken: Schiwan Gallinatz.
Dient 12 Jahre. Ohne Felder, ohne Haus. Summa 49 Köpfe, 16 Felder, 39 Hauser. Suramar: Köpfe 294, Felder 108, Hauser 240. Eredetije
Szeged v. levéltárában, 1718. évi lajstromozatlan iratok közt. 1719. máj. 21. Laxenburg. III. Károly király Szeged város régi kiváltságleveleit átírja, megerősíti és az azokból folyó, úgy a város közönségét, mint az egyes polgárokat megillető jogokat és szabadságokat elősorolja. Nos Carolus sextus Dei gratia electus Romanorum imperator semper augustus ac Germaniae, Hispaniarum, Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae, Sclavoniaeque etc. rex, archidux Austriae, dux Burgundiae, Brabantiae, Styriae, Carinthiae, Carnioliae, Luxenburgi, Virthenbergae etc. superioris et inferioris Silesiae, princeps Svaeviae, marchio Moraviae, comes Habspurgi, Tyrolis, Ferretti, Kyburgi et Goritie etc. memoriae commendamus tenore praesentium significantes quibus expedit universis, quod pro parte ac in personis fidelium nostrorum prudentum ac circumspectorum judicis ac juratorum civium, totiusque communitatis regiae ac liberae civitatis nostrae Szegediensis in comitatu Csongradiensi existentis, exhibitae sint nobis et praesentatae certae quaedam benignae literae Serenissimi condam principis ac domini, Josephi Romanorum imperatoris et regis Hungariae, fratris nempe et immediati praedecessoris nostri gloriosae reminiscentiae 310 desideratissimi privilegiales in forma libelli confectae, in hacce archiducali civitate nostra Vienna Austriae, die trigesima mensis julii anno millesimo septingentesimo decimo iam praeterito sub sigillo eiusdem imperatoris et regis secreto, quo ut rex Hungariae utebatur, impendenti, manusque propriae subscriptione elargitae, certas binas aeque privilegiales literas, primas quidem serenissimi olim Mathiae regis Hungariae praedecessoris nostri gloriosae memoriae, sub dato quinto idus junii anni Domini millesimi quadringentesimi sexagesimi quinti iam dudum praeteriti patenter confectas et emanatas, secundas vero serenissimi olim imperatoris Romanorum ac similiter Hungariae regis Ferdinandi secundi, praedecessoris et proavi nostri desideratissimi gloriosae recordationis, similiter privilegiales in hac civitate nostra Vienna Austriae, die vigesima quinta mensis novembris anni millesimi sexcentesimi trigesimi primi elargitas confirmative in se continentes, quibus mediantibus idem imperator et rex Josephus pro parte praefatorum judicis ac iuratorum civium, totiusque communitatis praerepetitae civitatis nostrae Szegediensis, praefatas dictorum Mathiae et Ferdinandi secundi respective Romanorum imperatoris et regum Hungariae privilegiales complectentes in se alias quaspiam divorum condam Hungariae regum de et super certis mentionatae civitatis nostrae Szegediensis praerogativarum et immunitatum libertatibus ibidem fusius declaratis emanatas literas, modalitate inibi expressata, erga etiam praestationem certae quantitatis frumenti ibitlem specificatae armadae caesareae subministratae, vigore benignae resolutionis divi olim Leopoldi primi Romanorum imperatoris et Hungariae regis domini genitoris et praedecessoris nostri gloriosae memoriae per cameram nostram aulicam, cancellariaeque nostrae regiae Hungariae itidem aulicae in anno adhuc millesimo septingentesimo tertio, die decima quarta aprilis dudum praeterito, decretaliter intimatae, confirmasse dignoscebatur, tenoris infrascripti. Supplicatum itaque exstitit maiestati nostrae pro parte et in personis memoratorum judicis et juratorum civium, totiusque communitatis suprafatae civitatis nostrae Szegediensis humillime, quatenus nos non solum suprafatas Josephi, Romanorum imperatoris et regis Hungariae privilegiales literas confirmationales, omniaque et singula in iisdem contenta, ratas, gratas et accepta habentes, literisque nostris pariter privilegialibus inseri et inscribi facientes, authoritate nostra regia acceptare, approbare, roborare et ratificare, ac pro praefatis civibus et inhabitatoribus antelatae civitatis nostrae Szegediensis, posterisque et successoribus eorundem universis innovando, perpetuo valituras gratiose confirmare, verum etiam ad mentem literarum privilegialium Uladislai condam Hungariae regis, praedecessoris nostri gloriosae recordationis in libera ac regia civitate nostra Budensi, die secunda festi pentecostes anni millessimi 311 quadringentesimi nonagesimi octavi emanatarum, ac per divos olim Hungariae reges confirmatarum, quibus mediantibus hoc et id, quatenus nimirum iidem cives et hospites Szegedienses, omnibus iis libertatibus, praerogativis et indultis, quibus civitates Buda et Alba-Regalis fruebantur et utebantur, ac ad instar earundem, dicti quoque cives et hospites Szegedienses usi et gavisi fuisse dignoscebantur, iisdem libertatibus ipsorum ulterius etiam ad instar aliarum liberarum et regiarum civitatum omnino frui et gaudere debere benigne annuisset, hae vero libertates et praerogativae nec in iisdem primaevis privilegialibus, sed nec aliis subsecutis confirmationalibus explanatae et per extensum specifice declaratae, sed duntaxat relative comprehensae haberentur, easdem de privilegialibus literis dictae civitatis nostrae Budensis, in quantum cum reliquis liberis ac regiis civitatibus nostris communes esse dignoscerentur, excerpi, praesentibusque literis nostris cum specifica declaratione et benigna concessione nostra inseri et inscribi, ac pro iisdem successoribusque eorundem perpetuo valituras clementer declarare et concedere dignaremur. Quarum quidem privilegialium et confirmationalium literarum tenor sequitur in hunc modum: [Átírva I. József királynak Bécsben, 1710. évi júl. 30-án kelt kiadványa, mely a CVI., XCIV., XXXVIII. és XXXV. sz. a. közölt okiratokat foglalja magában.] Nos itaque huiusmodi supplicatione pro parte praefatorum iudicis ac iuratorum civium totiusque communitatis praepetitae civitatis nostrae Szegediensis, nostrae, modo quo supra, porrecta majestati, regia benignitate exaudita, clementer et admissa, non solum praeinsertas literas benememorati condam imperatoris et regis Hungariae Josephi privilegiales confirmationales non abrasas, non cancellatas, nec in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vitio et suspicione carentes, praesentibusque literis nostris itidem privilegialibus de verbo ad verbum, sine diminutione et augmento aliquali insertas et inscriptas, quoad omnes earundem continentias, clausulas et articulos, eatenus quatenus eaedem rite et legitime existunt emanatae, viribusque eorundem veritas suffragatur, ratas, gratas et accepta habentes, in quantum iidem cives in usu eorundem privilegiorum fuissent et existerent de praesenti, authoritate nostra acceptavimus, approbavimus, roboravimus et ratificamus; verum etiam et insuper tum ex benignitate et clementia nostra caesareo regia, tum vero attentis et consideratis antelatorum civium et incolarum civitatis nostrae Szegediensis, fidelitate, fideliumque et utilium servitiorum meritis, quae iidem sacrae cumprimis regni nostri Hungariae coronae ac divis condam benememoratis Leopoldo, domino genitori et Josepho fratri, ambobus autem Romanorum imperatoribus et Hungariae regibus praedecessoribus nostris gloriosae memoriae desideratissimis, augustaeque domui, ac jam majestati quoque 312 nostrae pro locorum et temporum varietate atque occasionum exigentia, ut primum eadem civitas e jugo turcico per gloriosa caesareo regia armada eliberata, et iure postliminii ipsi regno reincorporata, ac inter status articulariter connumerata fuisset, tam pacis, quam difficillimis belli, ac intestinorum novissimorum Rakocziano-Bercsenianorum motuum et disturbiorum temporibus, pro posse suo, zelose, constanter et alacriter hactenus exhibuerunt et impenderunt, ac imposterum quoque pari fidelitatis et constantiae fervore (uti nobis de iisdem benigue persuasum habemus) exhibituri et impensuri essent, pro meliori et uberiori dietae civitatis nostrae Szegediensis subsistentia et conservatione, nonnulla puncta iura, immunitates et emolumenta modofatae civitatis nostrae Szegediensis concernentia, vigore benignae resolutionis nostrae caesareo regiae eatenus subsecutae, per expeditionem camerae nostrae aulicae sub dato in urbe hacce nostra Viennensi, die decima tertia novembris anno domini millesimo septingentesimo decimo quinto eius temporis camerali praefecto nostro Szegediensi Josepho Cometh decretaliter intimata, clementer impertivissimus, ac praeterea praeinsertas Uladislai regis literas privilegiales respectu libertatum et praerogativarum saepefatae civitatis Szegediensis, ad alias literas praeassertarum civitatum nostrarum Budensis et Albensis semet relative provocantes explanandas, et de literis privilegialibus dictae civitatis nostrae Budensis, in quantum cum aliis liberis ac regiis civitatibus nostris communes esse dignoscereritur, excerpendas, et per extensum specifice declarandas, ac id ipsum saepefatis civibus et incolis praelibatae civitatis nostrae Szegediensis benigne annuendum et concedendum esse duximus: ut universis et singulis juribus, praerogativis, immunitatibus et privilegiis, tum regni articulis, tum etiam generali reliquarum liberarum regiarumque civitatum nostrarum consuetudine eidem competentibus, libere uti, frui et gaudere valeant, et quarto regni statui, rursus cum sessione et voto, prout antiquitus fuissent et iam vigore novellaris regni constitutionis, jure postliminii ad statum liberae et regiae civitatis, articulariter reassumpti exstitissent, uniantur, ac ad generales regni diaetas per regales evocentur, pro peculio sacrae coronae habeantur, nec ab ea unquam separari, alienari vel oppignorari ullo pacto possint et valeant; magistratus et cives collectivo nomine sumpti pro vero et indubitato regni nobile censeantur, publicas contributiones non secus, quam cum regno et taxas diaetales ad instar reliquarum civitatum nostrarum liberarum et regiarum praestare sint obligati; jus territoriale in suis territoriis et praediis hactenus etiam quiete possessis, signanter vero possessione Tape, cum piscina Vartho, alias Holt-Tisza nuncupata, eiusdemque appertinentiis, quae in anno millesimo septingentesimo decimo quinto eisdem civibus Szegediensibus cameraliter assignata fuissent, ad instar 313 aliorum dominorum terrestrium cum iurisdictione, dominio, fructu et utilitatibus appertinentibus habeant. Ad decimas vero minores, utpote agnellorum et apum, ipsi cives Szegedienses, sed nec ad nonam, vel in vicem huius aliam quampiam praestationem contra antiquam civitatum libertatem per neminem ullo modo cogi possint. - Et quia commercium civile in educillando praecipue et macellando, aut alio quocunque nomine apellatum, soli civitati et nemini alteri, tam intra moenia, quam etiam in Palanka (qua aeque in territorio civitatis existente) competit: hinc nullis pariter, prouti nec clero, praeterquam ab antiquo privilegiato, nec comitatui, nobili, cameratico, aut militi, nisi qui ius concivilitatis solito more consecutus fuerit, tale commercium, aperte, vel occulte, ac directe vel indirecte exercere, nec vina externa ad educillandum sine praevia apud magistratum insinuatione introducere liberum erit; attendendum vero per quemcunque hocce educillandi beneficium plenam ipse magistratus civilis id impediendi et turbandi habeat facultatem. Hinc iuxta priores praefati regni nostri Hungariae leges, non minus et ultimae diaetae Posoniensis anni millesimi septingentesimi decimi quinti constitutiones, militares, maxime autem eorundem laniones, caupones, inspectores, nec minus et armamentarii, in praeiudicium magistratus civitatensis, ipsorumque civium et dominorum terrestrium ab exercendo quocunque macello, vel educillo inhibiti sunto. Postulatum ius braxandi et exstruendi braxatorii memoratae civitati Szegediensi ad instar aliarum liberarum ae regiarum civitatum et dominorum terrestrium eum in finem privative conceditur, ut eadem civitas (medio eiusmodi civitatis proventum) incumbentes sibi erogationes facilius superare, successiveque ia perfectiorem statum pervenire queat. - Pro bono porro et publico commodo civitatis, singulis angariia, intra annum per quatuordecem dies, sola civitas hactenus etiam usitati iure educilli fruetur, interea vero, nulli civium, nisi in diversoriis, pro solis divertentibus educillare liberum erit. Omnes tam militares, quam camerales officiales, et alii, non minus graeci, aliique, qui fundos civiles possident, aut quaestum et artes mechanicas exereent, de lege regni et juxta diaetalem resolutionem ipsius antelati consilii nostri aulae bellici interventam approbationem, onera realia et communia, proportionale cum civitate portare teneantur, eatenusque dieta civitas ne turbetur. In suis porro propriis territoriis jus pascuationis, et ab aliis, qui in dictae civitatis fundo paseuis fruuntur, obvenientes praestationes exigendi, venationis item, maiorum pariter et minorum piseium piscationis, cum reditibus similium piscationum, ac ibidem comprehensis molendinis, aliunde ad civitatem, vel privatos cives pertinentibus, nec non iure ripparum, portus sive trajectus Tibiscalis, vectigalisque tam a navium statione, tum etiam transmigrantium rebus et personis vectigalium solutioni obnoxiis colli- 314 gendi; praeterea diversoriis, tabernis, pharmacopolis, uti ex physico, seu medico ordinario pro communitate suscipiendo, ac etiam officina pistrina, domibus, seu aedificiis ad cocturam et exustionem laterum, seu tegularum exstructis et exstruendis, cum fructu inde emergente, uti et omnibus proventibus, aliisque locis publicis, pro communi civitatis bono applicandis, theatri videlicet domibus jaculatoriis, aliisque locis publicis prospiciendi; jus item. ut praetactura est, braxandi cum facultate ad extraneam et alienigenam cerevisiam invehendam, erga tamen iam practicatam nonnulorum grossorum pro xenodochii duntaxat conservatione, colligendorum concedenda, pro memoratis civibus salvum et illaesum permaneat. Incumbet etiam magistratui pondera et mensuram aridorum et liquidorum observare, ac hunc in finem libram etiam publicam et mensuram legalem erigere et statuere, et his iniuste utentes et defraudentes quoque punire; nec non in ordinariis nundinis, forisque publicis, ad aetus tumultuarios et violentos curam habere, ad opera quoque et manufacturas, ut sine dolo, fuco et fraude, sed et iuxta cuiuslibet artis leges solidae sint, attendere et providere; cives etiam et incolas in metlium sui recipere, iudeos et zingaros admittere vel non admittere, super orphanos et bona eorum curam habere, tutores et curatores rationibus dandis obnoxios constituere. De pergulis stationibus venditisque pecoribus moderatam, ac alibi etiam consvetam collectam ac telonium penes speciale superinde obtentum benignum privilegium nostram exigere. Parochum seu plebanum cum beneficiis et oneribus canonice legalibus denominare, et cui competit praesentare, cives ipsos pro communi civitatis necessitate et ad iurisdictionis tuitionem ad praestandas operas adigere, collectas iisdem legibus regni conformes ac in reliquis etiam liberis regiisque civitatibus receptas imponere et municipalia inter se statuta, constitutionibus tamen patriis minus contraria, concedere. - - Denique iure caducitatis et retractus, iurisdictioneque privative in civitate, eiusque territoriis, magistratualique iudicatu, tam in politicis civilibus et criminalibus, virtute iuris gladii eidem plene competentis cum potestate, super quibuscunque delictis cognoscendi, incaptivandi et exequendi, signaque iurisdictionalia erigendi, in crimmalibus quidem sine appellatione, iuxta leges regni ac iura municipalia et communia, salva ad sedem tavernicalem, iuxta veterum usum et consuetudinem provocatione, uti, frui et gaudere. ludicatui porro magistratuali omnes et singuli cives et incolae cuiuscunque nationis, et signanter quidem rasciani et iudaei (qui non alterius, quam ipsius civitatis protectionem, seu iurisdictionem amplius assumi possint) ac alii universi, seu ex opificio, artificio, seu quaestura viventes, quoad cunctas causarum species in proprio territorio exortas, civiles et criminales, reales et personales, prout et nobiles respectu fundorum civilium subiacere et 315 communia onera communiter ferre et tolerare debebunt, hoc per expressum declarato, ut nemo a vera orthodoxa romano catholica religione alienus in concivem, ullo sub praetextu admittatur aut toleretur. Praedeclarati demum cives, hospites et incolae memoratae civitatis nostrae Szegediensis liberam, etiam iudicis, praesente nihilominus regio commissario nostro ad restaurationem magistratualem de more in aliis liberis ac regiis civitatibus nostris observato exmittendo, electionem in die consueto singulo biennio habituri sint, ita, ut selectus civium rite a iudice convocatus, in domo civica, officiis prius resignatis, iuxta votorum pluralitatem in praesentia, ut praemissum est, commissarii nostri regii, civium oratoris et iurati notarii singillatim a civibus colligendorum, vel priorem confirmare, vel alium ex senatu electum, medio etiam iuramenti ordinarii, in parochiali ecclesia ante altare desumendi, in festo divi Georgii militis et martiris denominare valeat, similiter magistratus ex numero duodecim senatorum, uno vel alio demortuo (quem locum usque ad praecitatum electionis terminum vacare oportebit) alterum idoneum, habita virtutis et prudentiae ratione, in locum eius eligendi, ac cetera munera civilia distribuendi, curam super proventibus civitatis habendi et ab officialibus debitas rationes exigendi et exiquendi habeat facultatem; hoc tamen per expressum declarato, quod si quipiam senatorum contra iura senatus, vel etiam officium suum, quodpiam delictum commiserit, propter quod vel a functione sua suspensionem, vel plane amotionem mereretur, semper praeviae desuper cancellaria nostra regia hungarica genuine et circumstantialiter informanda et ab ulteriori benigna ordinatione nostra eidem magistratui praestolandum erit. Per expressum volumus etiam et declaramus, ne ullus alius, sive militares, sive camerales officiales nostri, nec etiam comitatus, cum praeiudicio legum et dictae civitatis nostrae Szegediensis quampiam iurisdictionem exercere, iudicium contra cives ferre, vel aliis actibus iurisdictionalibus, praeter lege definitos, et comitatibus etiam attributos, in eos procedere et semet immiscere, vel solutione accisarum, ad instar rusticorum aggravare, ac in exequendo actu criminali, in portis, seu alibi iudicium civile impedire praesummant; cumque iusti pro iniustis, ac innoxii pro reorum excessibus non debeant quoquo modo impediri: hinc prout sepefatos incolas. bospites et cives praefatae civitatis nostrae Szegediensis, ubique locorum, propter aliorum debita in persona vel rebus suis arestari, et detineri facere, imo et debitorem civem absque postulata praevie et denegata iustitia turbari, et arestari cautum omnino et vetitum esse volumus, ita a quibuslibet veetigalibus, tributis, teloniis et tricesimis, intra ambitum praefati regni nostri Hungariae, prout et violenta in domos ipsorum invitis hospitibus (praeter magistratualem assignationeni) cuiuscunque conditionis hominum condescensione, quarteriis,
316 et hospitalitate, antiqua eorum et reliquarum liberarum ac regiarum civitatum nostrarum libertate id exigente, exemptos et supportatos esse declaramus, ita tamen et ea conditione, ut praerepetiti cives, incolae et hospites in omnibus aliis civitatibus nostris regiis se conformare et ab agratitudinis ac infidelitatis nota et macula, sub poena amissionis et ablationis horum ac aliorum omnium privilegiorum et libertatum suarum perpetuo sibi cavere, hocque insigne beneficium et non vulgarem gratiam et clementiam nostram in ipsos collatam de majestate nostra, haeredibusque et successoribus nostris legitimis videlicet Hungariae regibus, omni fide, constantia et fidelitate jugiter demereri studeant et debeant, imo acceptamus, approbamus, roboramus, ratificamus, confirmamus, explanamus et indulgemus; salvo tamen jure alieno, potissimum vero ecclesiarum Dei. - Quo vero perpetuum, et celebrius huius nostrae benignitatis et clementiae erga praefatam civitatem nostram declaratum exstet documentum, eodemque pleniore beneficio decorata, clarius in oculos incurrat hominum, antiqua armorum eiusdem, quibus ante hac dudum a divis olim Hungariae regibus condecorata et nobilitata ac iisdem ab anno adhuc millesimo ducentesimo usa fuit, insignia quae quidem iniuria et vicissitudinibus superiorum temporum, ab iisdem fatali quocunque modo deperdita, recenter tamen in anno millesimo septingentesimo quarto per piscatores ex fluvio Tycio seu Tibisco, casu omnino fortuito et insperato retibus extracta, ad manus modernorum civium et hospitum nostrorum reddita, ac coram nobis in specie reproducta, attrita quamvis, verum effigiem cum una circumferentia seu inscriptione: "Sigillum Regiae Civitatis Szegediensis'' et praenotatum annum clare repraesentantia clementer approbavimus, ac in vicem eiusdem, velut vetustate temporis attriti, in conformitate eiusdem novum sigillum effigendi, et in hanc uti sequitur formam imposterum etiam futuris, ac perpetuis semper temporibus, ac usum cerae rubrae in quavis sigilli eorundem impressione benigne concesserimus: scutum videlicet militare erectum bipartito divisum, in cuius dextra duo fluvii, Tibiscum et Marusium designantes, in ceruleo campo decurrere et defluere, in sinistra vero scuti partibus dimidiata aquila, cum ala expansa, et pede deauratum sceptrum unguinetenus tenente, in albo campo naturaliter depicta esse cernuntur, ac in circumferentia, seu circulo rotundo ex viridi laura constante, totam scuti peripheriam ambiente, sequentia verba auro depicta: "Sigillum Regiae Civitatis Szegediensis 1200" leguntur. Scuto demum incumbentem galeam militarem clatratam seu adapertam regio diademate, unum candidum agnum supra coronam stantem proferente ornatum. A summitate vero, seu cono galeae laciniis seu lemniscis, hinc candidis et rubris, illinc vero flavis et caerulaeis ad scuti extremitates se se placide diffundentibus, illudque ipsum decenter, ac 317 venuste exornantibus, quemadmodum haec omnia in principio seu capite praesentis benigni diplomatis nostri pictoris edocta manu et artificio propriis et genuinis suis coloribus clarius depicta et ad oculos intuentium lucidis posita esse conspiciuntur. Decernentes et ex certa nostra scientia animoque deliberato concedentes, ut memoratae civitatis nostrae Szegediensis cives, hospites et incolae ac eorum posteri ac successores universi, sigillo eiusdem civitatis praevio modo armorum insigniis notato et exculpto universas et quaslibet litteras quacunque de causa in medio eorumdem emanandas, cera rubra sigillare, huius modique sigillo in cera coloris praenominati quibuscunque literis, ipsorum appensa seu appressa perinde, sicut literis, seu sigillo aliarum liberarum ac regiarum civitatum nostrarum cera similis coloris in sigillo utentium vigor et fides adhibeantur adhiberique debeant, effective et indubitanter. In cuius rei memoriam firmitatemque perpetuam praesentes litteras nostras secreti maioris sigilli nostri impendentis, quo ut rex Hungariae utimur, munimine roboratas, iisdemque civibus et incolis annotatae civitatis nostrae Szegediensis pro ipsis eorumque posteris et successoribus in aevum valituras dandas duximus et concedendas. - Datum per manus fidelis nostri nobis sincere dilecti spectabilis ac magnifici comitis Nicolai Illésházy de eadern, haereditarii in Trencsin eiusdemque et Liptoviensis comitatuum perpetui supremi comitis, actualis intimi consiliarii nostri et per dictum regnum nostrum Hungariae aulae nostrae cancellarii, in castro nostro Laxenburg, die vigesima prima mensis maii, anno Domini millesimo septingentesimo decimo nono, regnorum nostrorum Romani octavo; reverendissimis serenissimo ac venerabilibus in Christo patribus, dominis, Christiano Augusto, duce Saxonicae, principe, metropolitane Strigoniensis, ac Emerico e comitibus Csáky, Colocensis et Bachiensis ecclesiarum canonice unitarum archiepiscopis et sanctae Romanae ecclesiae presbiteris cardinalibus, comite Gabriele Antonio Erdődy Agriensis, praelibatis Christiano Augusto Jauriensis et Emerico Csáky Varadiensis administratoribus, comite Ladislao Adamo Erdődy Nitriensis, fratre Emerico e comitibus Esterházy Zagrabiensis, comite Ottone Joanne Baptista a Wolkra Veszprimiensis, fratre Ladislao e comitibus Nádasdy Csanadiensis, comite Francisco Wilhelmo a Nesselrod Quinque-Ecclesiensis, Georgio Ghillányi Thininiensis, altero Georgio libero barone Mártonffy Transylvaniensis, Petro Bakics Bosnensis, Francisco Josepho Vernich Sirmiensis, Nicolao Podmajevich Segniensis et Modrusiensis seu Corbaviensis, comite Michaele Friderico ab Althan Vaciensis, Emerico libero barone Pongrácz electo Pharensis, Stephano Kazó electo Belgradiensis, Andrea Kürtösy electo Tragurienis, comite Paulo Forgách electo Rosonensis, Stephano Kontor electo Tribunicensis et Paulo Spátzay electo Arbensis ecclesiarum episcopis ecelesias Dei 318 feliciter gubernantibus; item spectabilibus ac magnificis comite Nicolao Pálffy ab Erdőd, praefati regni nostri Hungariae palatino, iudice Cumanorum, aurei velleris equite et locumtenente nostro regio, comite Stephano Koháry de Csabrágh, iudice curiae nostrae regiae, comite Joanne Pálffy a praedicta Erdőd, antelatorum regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae bano, comite Sigismundo Csáky de Keresztszegh tavernicorum, comite Marco Czobor de Czobor Sz. Mihály, janitorum, illustri saeri Romani imperii principe Michaele Esterházy de Galantha curiae, comite Francisco de Batthyány, perpetuo in Német-Ujvár pincernarum, comite Joanne Kéry de Ipolykér agazonum, comite Joanne Draskovich de Trakostyán cubiculariorum, comite Petro Zichi de Vasonkeő dapiferorum nostrorum regalium per Hungariam inagistris, ac praelibato comite Nicolao Pálffy a repetita Erdőd, comite Posoniensi, caeterisque quamplurimis totiesfati regni nostri Hungariae comitatus tenentibus et honores. Carolus. mp. Comes Nicolaus Illésházy mp. Josephus Sigray mp. Praesentes liberae ac regiae civitatis Szegediensis avitae privilegiales et confirmationales litterae per modernem sacratissimum principem Carolum sextum Romanorum imperatorem et regem Hungariae etc. dominum dominum nostrum elementissimum cum aliarum ac plurimarum libertatum auctione et explanatione apostolica caesareo regia authoritate clementissime confirmatae, in generali congregatione comitatus Bachiensis die decima mensis may, anno millesimo septingentesimo vigesimo, in oppido Baja frequenti numero celebrata praesentatae, eademque homagiali cum obligatissima acceptatae ac solemniter nemine contradicente publicatae sunt. Anno, die, loco ut supra. Signatum et extradatum per Joannem Kelemen, praelibati incl. cottus Bacsiensis fiscum et surrogatum notarium mp. Eredetije Szeged v. tit. levéltárában 138. sz. a. 1719. aug. 6. Szerződés Szeged város és a kegyes tanító-rend között a városi plébániának átvétele és a hat osztályú iskola megnyitása ügyében. Nos Joannes Temesváry iudex primarius, senatores: Dániel Rósa, Joannes Pálffy, Joannes Tuttovicz, Joannes Szigyártó civitatis capitaneus, Gregorius Lantos, Petrus Dékány, Stephanus Vastag, Joannes Petricz, Georgius Tóth, Franciscus Fazekas, Paulus Nagy adiunctus notarius, Petrus Szabó, item Joannes Hajdú tribunus plebis, Andreas Fazekas, Stephanus Makra, Ulricus Strausz, Joannes Miller camerarius, Michael Faragó, Andreas Kell, Adamus Svajbelmár, Joannes Vékes, 319 Michael Gazdag, Stephanus Csaldy, Albertus Szűcs, Andreas Temesváry, Michael Losoncz, Michael Szántó, Mathias Domonkos, Andreas Puskás et Andreas Rósa, Franciscus Losoncz, Adamus Fazekas, Andreas Balogh, Joannes Tóth, Mihael Eördög, Casparus Tót, aeque iurati cives liberae ac regiae civitatis Szegediensis, memoriae commendamus, tenore praesentium significantes, quibus expedit universis. Posteaquam sacratissima caesarea regiaque maiestas, dominus dominus noster clementissimus, civitatem hanc, velut peculium suum regium (iure postliminy) in avitas libertates suas et privilegia reponere, inqua integrum restituere dignata fuisset, eam semper in animis nostris peculiarem adhibuimus curam et operam, ut gloria Dei omnipotentis et propagatio sanctae matris ecclesiae in hacce civitate, respectiva finitima augeretur, ampliareturque ac etiam literalis scientia, que iuventutem tum in timore Domini, tum etiam in bonis moribus, pietate et virtutibus perficere consuevit, hactenus ex proximitate turcicorum conflniorum, modo feliciter et gloriose profligato naturali Christiani nominis hoste turca remotorum, totaliter neglecta, pie introducatur: hinc nos, pro nostra in Deum pietate, propagatione sanctae matris ecclesiae, tum ex eo etiam, quatenus hoc peculium regium et hac partes finitimae, modo victoriosis suae maiestatis sacratissimae armis recuperatae et ampliatae, introducta litterali scientia in litteratis subiectis, per quae (urbes et provintiae regi, gubernari ac etiam conservari consvevissent) magis perficere possit, maturo tandem consilio, sanaque superinde deliberatione communibus votis et suffragiis modo praevio in hunc finem in curia nostra congregati, sacram religiosam clericorum regularium pauperum matris Dei scholarum piarum, nobis pro erudienda iuventute et augendo cultu divino summe commendatam in hanc civitatem Szegediensem modo sequenti introducendam et fundandam pie deliberavimus. Primo: Ut memorata sacra religio sex religiosas personas, medium collegium constituentes tenere, quae praeprimis hungarico, germanico ac etiam illirico, sive sclavonico idiomatibus doctrinam christianam fructuose proponere ac evangelisare possit; scholas vero ad rhetoricam cum arithmetica, musica, iuxta sacrae religionis institutum inclusive aperire, in easdemque iuventutem nostram et extraneam recipere debeat et teneatur. Secundo: Pro sex personarum eiusdem religionis subsistentia assignamus octingentos florenos rhenenses, in peipetuum per nos nostrisque successores universos irrevocabiliter per quatuor anni angarias ex communibus civitatis proventibus annuatim rite exsolvendos et pro maiori piae huius fundationis securitate ex fundo publicum civitatis huius braxatorium et inferioris civitatis macellum eidem sacrae religioni inscribimus cura plenaria, memoratam summam ex praespeci- 320 ficatis fundis exigendi et desumendi facultate, eo tamen cum intellecto, quod si inscriptus pro securitate fundus dictam summam fundationalem cum reditu suo non adaequaret, tunc pro suplemento ex communibus communitatis proventibus rite satisfiet. Tertio: Quandoquidem ex defectu mediorum nostrorum, tam sacram praefatam religionem pro docendis scholis utilem fundare, quam etiam parochum a parte intertenere pro nunc nos insufficientes esse existimassemus, hinc vigore iuris patronatus parochiae nostrae, modo legitime vacantis administrationem praelibatae sacrae religioni ad tempus et eo usque donec videlicet capitulum Csanadiense definito certo numero a sua maiestate sacratissima, domino domino nostro clementissimo restauratum et si eidem suae maiestati sacratissimae clementer ita videbitur, Szegedinum introductum fuerit, contulimus. Et siquidem fructus parochiales, qui duntaxat in taxatis stolaribus proventibus consisterent, futuris temporibus in parochum modo praevio introducendum redundare deberent, ex tunc ubi videlicet alter parochus Szegedini constitutus fuerit, loco dicti stolaris proventus, modo in subsidium fundationis concessi, praespecificata octingentorum florenorum summae, centum adhuc florenos (si aliunde semet iuvare non possent ad beneplacitum quidem nostrum) superaddendos per nos et successores nostros resolvimus. Quarto: Eo usque ligna focalia et arundines sufficientes ad calefaciendum subministrabuntur, donec parochiae administratio modo praevio penes sacrara religionem permanebit. Quinto: Locus pro residentia, seu futuro collegio ad latus ecclesiae nostra parochialis divo Demetrio sacratoriumque proportionatum, culina, cellarium et conservatorium cum bono fundamento pro patres erigentur, interea vero de commodo habitationis loco et scholis usque ad rhetoricam necessarys providebitur, hortus autem si fieri poterit contiguus, sin minus extra civitatem commodus ab omnibus communibus oneribus exemptus, modo pro tunc excinditur et assignabitur. Si qua vero in erigendis successive residentiae aedificys ac etiam scholis suo tempore palpabilis apparebit ruina aut defectus, per civitatem, qua fundatorem, nisi si domestica prodiderit causa, ad debitas religiosorum remonstrationes, quantum fieri poterit, auxilio etiam civitatis restaurabuntur. Sexto: Omne studium et operam cum occasione temporum ad augmentandam pro possibilitate fundationem promittimus et successores nostri affulgentibus occasionibus, pro exaltatione sanctae matris eeclesiae et huiusce civitatis ulteriori adhuc (introduetis litteris) sperando incremento mediis, quibus fieri poterit, af requisitionem sacrae religionis deesse non dignabuntur; nihilominus sacra religio quoque conatum suum eo sedulo reflectat, ut captatis benefactorum aliorum etiam animis, 321 propria sua industria ulteriori augmentationi et commoditati collegiali prospicere possit et studeat. E converso vero se sacra religio iuxta professionis institutum ad scholas ad rhetoricam usque quantocius aperiendas ac per suos religiosos idoneos secundum suum institutum diligenter tradendas, iuventutemque tam Szegediensem, quam adventitiam et extraneam recipiendam, inque litteris, timore domini et bonis moribus instruendam obligat, ac devotum christianum populum praedicatione verbi divini dominicis festisque diebus, linguis supradictis ad perfectionem christianam exemplariter erudiendum et sustentandum. Praeterea fundationali summa, ac pro tempore praedictae parochiae administrationis sibi modo praevio collatae, stolaribus taxatis proventibus contentam futuram declarat. Tandem Ultimo: Hanc fundationem nostram ad maiorem Dei ter optimi maximi gloriam pie institutam, per sacratissimam caesareo regiam majestatem, qua regem apostolicum, dominum dominum nostrum clementissimum ex suprema authoritatis suae plenitudine, proxime confirmari adlaborabimus, firmiter eidem sacrae religioni promittentes, modernis, pariter et futuris temporibus, omnem assistentiam, nostros vero successores obsecramus et quantum possumus obligamus, quatenus hanc fundationem per se suosque firmam, stabilem ac in perpetuum duraturam observent, promoveant, manuteneant, defendant ac tueantur. In cuius rei memoriam firmitatemque perpetuam praesentem contractum ab utriusque tam ex parte toties dictae huius liberae regiaeque civitatis Szegediensis, quam et ex parte praefatae sacrae religionis patrum piarum scholarum pauperum matris Dei chirographis et sigillis communitum extradedimus, in libera regiaque civitate Szegediensi, die quinta augusti, ipso festo beatae Mariae virginis ad nives, anno Domini millesimo septingentesimo decimo nono. Extradatum per me Joannem Csőke, praefatae civitatis Szegediensis iuratuni notarium. (P. H.) Nos hic subscripti de consensu nostri patris Gregorio a Sta Teresia, scholarum piarum Roma ad Stum Pantaleonem praepositi generalis, hanc fundationem, quoad omnia intus contenta, acceptamus et consueto provincialatus sigillo roboramus. Viennae die 15 martii, anno 1720. Joachimus a Sto Adalberto, scholarum piarum provincialis. Joannes a So Christophoro, assessor provincialis I. V. Nr. Nicolspurgensis. Hermannus a So Francisco, secretarius provincialis (L. S.) Eredetije Szeged v. közigazgatási levéltárában, a gymnasium alapítására és a piaristák javadalmazására vonatkozó külön kezelt csomagban. Ezen szerződést gr. Nádasdy László püspök részéről történt hozzájárulás után III. Károly király 1720. évi febr. 27-én Bécsben kelt ünnepélyes bevezetéssel és záradékkal ellátott kiadványában megerősítette. (Lásd Szeged v. tit. levéltárában 140. sz. a.)
|